در طی فاز تحریک تخمدانها به منظور انجام IVF، پزشک معالج رشد فولیکولهای تخمدانی را رصد می کند فولیکولها بایستی به طور تقریبی، حدوداً 7/1 میلی متر در روز رشد داشته باشند. وقتی سایز فولیکولها به سایز ایده آل ( یعنی 16 الی 22 میلی متر) رسید، جهت برداشت آنها از تخمدانها برنامه ریزی می شود.

فولیکول چیست؟

فولیکولها کیسه های کوچک پر از مایع در درون تخمدانها هستند که هر کدام حاوی یک تخمک نابالغ هستند. بیشتر این فولیکولها در فاز غیرفعال هستند. گروه های بزرگی از فولیکولها با هم به طور مستمر برای رشد انتخاب می شوند و مراحل تکامل را طی فرایندی که حدوداً یکسال طول می کشد، طی می کنند. در این مدت بسیاری از فولیکولهای این گروه از بین می روند. این فرایند که “آترزی” نامیده می شود، کاملاً طبیعی است زیرا فقط قوی ترین فولیکولها و تخمکها برنده می شوند. در حدود 6 الی 20 فولیکول به مراحل بعدی بلوغ می رسند . در این مرحله که به آنها فولیکول غالب یا آنترال گفته می شود، آنقدری بزرگ هستند که در سونوگرافی قابل رویت باشند و ابعادی در حدود 2 الی 10 میلی متر دارند.

به طور طبیعی در بدن انسان، یک فولیکول به طور کامل بالغ شده و تخمک گذاری رخ می دهد ولی با تحریک تخمدانها به منظور عمل IVF ، تعداد بیشتری فولیکول به مرحله بلوغ کامل می رسند.

بعد از تخمک گذاری در یک سیکل قاعدگی، فولیکول پاره شده تبدیل به یک کیست طبیعی به نام جسم زرد می شود. جسم زرد با ترشح هورمون استروژن و پروژسترون از مراحل اولیه بارداری حمایت می کند. در صورتیکه بارداری رخ ندهد، جسم زرد تولید هورمون استروژن و پروژسترون را پس از 12 الی 14 روز متوقف کرده و قاعدگی رخ خواهد داد. 

در طی سیکل IVF، داروهایی که برای تحریک تخمدانها استفاده می شوند، تکامل و عملکرد طبیعی جسم زرد را مختل می کند. بعلاوه در طی عمل تخمک گیری، تعدادی از سلولهای دور تخمک که قرار است پروژسترون تولید کنند، برداشته می شوند. لذا در صورتیکه قرار باشد جنین تازه برای بیمار انتقال داده شود( که این عمل 3 الی 5 روز پس از تخمک گذاری انجام خواهد شد)، نیاز است برای بیمار مکمل پروژسترون تجویز شود تا از فرایند لانه گزینی و مراحل اولیه بارداری حمایت شود. همچنین استفاده از مکمل پروژسترون در فرایند انتقال جنینهای فریز نیز بسته به اینکه آیا بدن بیمار پروژسترون کافی تولید می کند یا خیر، ممکن است ضروری باشد.

چرا رشد فولیکول در طی IVF اهمیت دارد؟

رشد فولیکولها در طی سیکل IVF بایستی به دقت کنترل شود تا اطمینان حاصل شود که فولیکولها بالغ شده اند. مرحله آخر تحریک تخمدانها، تزریق HCG است که هم باعث بلوغ نهایی فولیکولها می شود و هم امکان زمان بندی عمل تخمک گیری را میسر می کند.

رشد ایده آل فولیکول طی IVF چگونه است؟

در طی تحریک تخمک گذاری، پزشک مرتباً رشد قولیکولها را از طریق سونوگرافی رصد می کند. فولیکولها به طور ثابت روزانه 7/1 میلی متر رشد می کنند. زمانی که در سونوگرافی تعدادی از فولیکولها به حدود 16 الی 22 میلی متر برسند، آمپول HCG تجویز می شود. فولیکولهای بالای 10 میلی متر مورد توجه پزشک هستند زیرا فولیکولهای کوچکتر از آن به احتمال زیاد حاوی تخمک بالغی نیستند که قادر به لقاح باشد.