مراحل زایمان طبیعی، یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین فرایندهایی است که بدن زنان برای به دنیا آوردن نوزادانشان تجربه می‌کند. این روند طبیعی که با تغییرات فیزیولوژیک قابل مشاهده در بدن مادر همراه است، شامل یک سری مراحل متوالی و پیچیده است که هر یک دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. در این مقاله به شرح دقیق مراحل زایمان طبیعی، از آغاز تا پایان فرآیند تولد، می‌پردازیم.

مراحل زایمان
هر مرحله از زایمان دارای نشانه‌ها، تغییرات فیزیکی و روانی مادر می باشد و نقش و اهمیت خاصی در پیشروی زایمان دارند که در ادامه به بررسی این مراحل می پردازیم. در صورتی که علاقه مند هستید اطلاعاتی در زمینه زایمان سزارین در سیرجان نیز کسب کنید حتما مقاله” زایمان سزارین، هرچه باید در مورد آن بدانید” را مطالعه نمایید.

مرحله اول: شروع زایمان
مرحله اول زایمان، معمولاً به عنوان مرحله شروع زایمان شناخته می‌شود. این مرحله مهم، آغاز فرآیند زایمان است و تغییرات اساسی در بدن مادر را نشان می‌دهد.

در این مرحله، بدن مادر آماده می‌شود تا ورود نوزاد به دنیا را تسهیل کند. برخی از نشانه‌هایی که ممکن است در این مرحله ظاهر شوند، شامل تنش و تنفس سخت‌تر، تغییر در الگوی خروج ادرار و مدفوع و تغییر در مقدار و قوام لکه‌بینی است.

در این مرحله، هورمون‌های زایمان، به ویژه استروژن، به اندازه‌ای افزایش می‌یابند که باعث تحریک رحم و آماده‌سازی آن برای باز شدن دهانه رحم می‌شود و باعث ایجاد تنش و فشار در ناحیه لگنی می‌شود.

مادر نمی‌تواند این موضوع را کنترل کند و تنش‌ها به صورت نامنظم و غیرقابل پیش‌بینی اتفاق می‌افتند. در این مرحله، تنفس مادر نیز تغییر می‌کند و ممکن است نیاز به تمرکز و تنفس عمیق‌تر داشته باشد.

مرحله شروع زایمان معمولاً طولانی‌ترین مرحله زایمان است و ممکن است تا چند ساعت یا حتی چند روز طول بکشد. در این مرحله، مادر باید استراحت کافی داشته باشد، مواد غذایی سبک و مایعات کافی مصرف کند و تمرین‌های تنفسی و آمادگی برای مراحل بعدی زایمان را انجام دهد.

مرحله دوم: باز شدن دهانه رحم
مرحله دوم زایمان، مرحله باز شدن دهانه رحم و تشدیدها است. در این مرحله، دهانه رحم که ابتدا بسته بوده است، آغاز می‌کند به طور تدریجی باز شده و تشدیدها (تنش‌های رحمی) شروع می‌شوند.

باز شدن دهانه رحم یکی از نشانه‌های اصلی ورود به مرحله فعال زایمان است. این باز شدن به تدریج اتفاق می‌افتد و می‌تواند تا چند سانتی‌متر ادامه یابد. مادر ممکن است احساس تنش و فشار در ناحیه لگنی کند و در اثر تشدیدها، درد و ناراحتی زیادی تجربه کند.

تشدیدها، تنش‌های رحمی هستند که به صورت متناوب و قابل پیش‌بینی اتفاق می‌افتند. آنها به منظور باز شدن دهانه رحم و حرکت نوزاد به سمت مجرای تولد بروز می‌کنند. تشدیدها تنش و فشار قوی در ناحیه نشانه‌های زایمان (که به طور معمول در پشت و کمر قرار دارند) ایجاد می‌کنند و مادر باید تمرکز و تنفس عمیق‌تری انجام دهد تا درد و تنش را کنترل کند.

مرحله باز شدن دهانه رحم و تشدیدها ممکن است طولانی بوده و وقتی دهانه رحم به حداکثر بازشدگی (حدود 10 سانتی‌متر) برسد، ورود به مرحله بعدی زایمان یعنی مرحله پیشروی را نشان می‌دهد.

توجه به نیازهای مادر در این مرحله بسیار مهم است. حمایت و آرامش فراهم کردن برای مادر، تمرکز بر تنفس عمیق می‌تواند به مادر کمک کند تا با درد و تنش مرتبط با این مرحله مقابله کند.

مرحله سوم: حرکت نوزاد به طرف مجرای تولد
مرحله سوم زایمان، مرحله پیشروی و حرکت نوزاد به طرف مجرای تولد است. در این مرحله، دهانه رحم کاملاً باز شده است و نوزاد با حرکت‌هایش به سمت مجرای تولد حرکت می‌کند.

در این مرحله، تشدیدها همچنان ادامه دارند و با فاصله‌های کوتاهتر و قوی‌تری رخ می‌دهند. این تشدیدها باعث پیشروی نوزاد به طرف مجرای تولد می‌شوند. نوزاد با حرکت‌هایش و بهره‌گیری از قوانین فیزیکی، از طریق مجرای زایمانی به سمت دهانه رحم حرکت می‌کند.

در این مرحله، مادر ممکن است احساس کشش و فشار قوی در ناحیه لگنی بکند. ممکن است نیاز به تمرکز و تنفس عمیق‌تری داشته باشد تا با درد و تنش مرتبط با این مرحله برخورد کند.

همچنین، در این مرحله، نوزاد به طور تدریجی و با حرکت‌های متناوب به سمت مجرای تولد حرکت می‌کند. این حرکت‌ها به کمک قوانین فیزیکی و مجرای زایمانی اتفاق می‌افتند. نوزاد با فشار به دیواره‌های رحمی به سمت مجرای تولد حرکت می‌کند.

مرحله پیشروی و حرکت نوزاد به طرف مجرای تولد معمولاً نشانگر نزدیک شدن به لحظه تولد نوزاد است. در این مرحله، حمایت و آرامش فراهم کردن برای مادر اهمیت بسیاری دارد. مادر باید به تمرکز و تنفس عمیق خود ادامه دهد و به دستورات و راهنمایی‌های پزشک یا ماما توجه کند تا به طور ایمن و موفقیت‌آمیز به مرحله بعدی زایمان، یعنی مرحله تولد نوزاد، برسد.

مرحله چهارم: تولد نوزاد و برداشتن پلاکنتا
مرحله چهارم زایمان، مرحله تولد نوزاد و برداشتن پلاکنتا است. در این مرحله، نوزاد به دنیا می‌آید و پلاکنتا که در طول بارداری نوزاد را تغذیه کرده است، جدا می‌شود.

در ابتدای مرحله چهارم، نوزاد با حرکتی فعال به سمت دهانه رحم حرکت می‌کند و با تمرکز و تلاش مادر، سر نوزاد به دنیا می‌آید. پس از تولد سر، بدن نوزاد نیز به سرعت باقی می‌ماند و کامل به دنیا می‌آید.

پزشک یا ماما پلاکنتا را از رحم جدا می‌کنند و آن را بررسی می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که تمامی بخش‌های آن به درستی جدا شده است و هیچ بخشی در رحم باقی نمانده است.

در این مرحله، نوزاد و مادر نیاز به مراقبت و توجه دارند. پرستاران و پزشکان حاضر در سالن زایمان ممکن است نوزاد را بررسی کرده و مراقبت‌های اولیه لازم را انجام دهند، مانند اندازه‌گیری وزن و قد نوزاد و اعمال توجه‌های پزشکی مورد نیاز. همچنین، مادر نیاز به استراحت و بازیابی بعد از زایمان دارد و ممکن است مراقبت و مشاوره پس از زایمان به او ارائه شود.

مرحله چهارم زایمان، مرحله آخرین و قرار گرفتن نوزاد در آغوش مادر است و نشانگر پایان فرایند طبیعی زایمان است.

مرحله پنجم: کاهش علائم زایمان
در این مرحله، اگر مادر نیاز به درمان بیشتری برای متوقف کردن خونریزی داشته باشد، انجام می‌شود. همچنین، رحم که در طول زایمان باز شده بود، به حالت اولیه خود بازمی‌گردد. تنگ شدن و انقباضات رحم باعث می‌شوند که رحم به اندازه قبلی خود کوچکتر شود. این انقباضات باعث می‌شود خونریزی کمتر و کنترل شود.

همچنین، نشانه‌های زایمان که شامل تشدید درد و حساسیت در منطقه لگن و رحم است، در این مرحله کاهش می یابد و با فاصله‌های بلندتری رخ می‌دهند و مادر به تدریج به حالت طبیعی خود بازمی‌گردد.

این مرحله نشانگر پایان فرآیند طبیعی زایمان است و مادر به طور کلی بهبود می‌یابد و به مراحل مراقبت پس از زایمان و بازیابی وارد می‌شود.

مرحله ششم: بازگشت به وضعیت طبیعی بدن مادر
مرحله ششم زایمان، مرحله پس زایمان و بازگشت به وضعیت طبیعی بدن مادر است. در این مرحله، بعد از زایمان نوزاد، بدن مادر بهبود می‌یابد و به وضعیت قبلی خود بازمی‌گردد. این مرحله شامل مراقبت های بعد از زایمان می باشد که پزشک وضعیت فیزیکی و بهداشتی مادر را بررسی و مکمل های مورد نیاز مادر را تجویز می کند. مادری در این دوره باید از تغذیه مناسبی برخوردار باشد تا تمام مواد غذایی مورد نیاز نوزاد تامین شود.

سوالات متداول
مرحله‌های زایمان چقدر طول می‌کشند؟
مدت زمان مراحل زایمان ممکن است بین زنان مختلف و حتی در زایمان‌های متمایزتری متفاوت باشد. عواملی مانند تجربه قبلی زن در زایمان، وضعیت سلامتی، استفاده از فنون تسهیل زایمان و دیگر عوامل می‌توانند موثر باشند.

چه میزان طول می‌کشد تا دهانه رحم به حداکثر بازشدگی برسد و مرحله بعدی زایمان شروع شود؟

در زنان باردار بدون تجربه قبلی زایمان، معمولاً زمانی در حدود 12 تا 19 ساعت طول می‌کشد تا دهانه رحم از اندازه کوچک اولیه به حداکثر بازشدگی برسد. در زنانی که تجربه قبلی زایمان داشته‌اند، مدت زمان کمتری ممکن است لازم باشد و معمولاً در حدود 6 تا 8 ساعت طول می‌کشد.

کلام آخر

هدف این مقاله، ارائه یک دید جامع و خلاصه از مراحل زایمان طبیعی بود که به خوانندگان اطلاعات لازم را برای درک بهتر این فرآیند را ارائه داد. همچنین، این مقاله به زنان باردار و خانواده‌ها کمک می کند تا با آگاهی کامل‌تری زایمان طبیعی را پشت سر بگذارند و تجربه مثبتی از آغاز یک مسیر جدید و بزرگ به دست آورند.